Groepsdiscussie, energizers en presentaties wisselen elkaar af en natuurlijk blijft een directeur ook altijd een leraar, die de weg naar het doel zoekt: onderwijskundig leiderschap. En als je dan ‘onderwijskundig’ uit het doel vergeet, dreig je toch snel te verzanden in materiële en nauwelijks te beïnvloeden zaken. Kijk, voor die scherpte hebben ze de Nederlanders toch nog even nodig. Opvallende veranderingen zijn ook waar te nemen. Nergens hoor ik meer kinderen in koor herhalen of aanvullen; in deze T4T-scholen werkt men in groepen; de trainers zijn strak op tijd (ze bleven voor de zekerheid zelfs in de buurt overnachten) en ervaren daardoor waar wij ook altijd tegenaan lopen: wachten op de binnendruppelende deelnemers. Hoewel sommigen al om 5.30 uur van huis gaan, komen ze toch pas om 11.00 uur aan. Daarbij moeten sommige directeuren eerst nog even naar de bank om de examens af te rekenen. Toch zijn hier al opvallende verschillen met de trainers op te merken. Tijdens onze training zaten de bijvoorbeeld meesten al een half uur voor aanvang klaar, voor de coaches is dat dan ook nog in het weekend. De hele week zijn ze voor T4T in touw en de meesten komen deze week niet thuis. Inderdaad, ze zijn ook niet op hun school. Dat dan weer niet. En wat te denken van de opmerking van één van hen tijdens een niet strak genoeg gegeven instructie: ‘We’re consuming time.’ Wie had dat kunnen verwachten van een Keniaan. De coaches en de directeuren in de opleiding blijken al begonnen te zijn als Jan ‘eindelijk’ komt opdraven. Hun thema is Multi-levelonderzoek, waarbij voortdurend de vertaling naar concreet, zichtbaar gedrag van leerlingen, leraren en de directeur de hoofdrol speelt. De actieplannen voor het komende half jaar blijken een hoog realismegehalte te hebben. Aan de Nederlandse coaches straks de taak om vooral de slag naar lerarengedrag te helpen maken. Tijden één van de workshops komt werkdruk als een belemmerende factor naar voren. Ik schrik. Als dat een bijkomend effect is van onze inspanningen. Als ik doorvraag blijkt dat sommige directeuren gewoon elke dag zes uur les moeten geven, mede omdat er gewoon te weinig leraren zijn. En als hij/zij er niet is, krijgen de kinderen dat uur dus gewoon geen les, Zelfstudie is dan het alternatief. Een directeur moet ook hier behoorlijk wat offers brengen om een school te kunnen leiden.