Ze hadden geen idee wat ze zich moesten voorstellen bij onderwijs aan kinderen met speciale behoeften in Kenia. Ze openden hun hart, oren en ogen en verbaasden zich met z’n vieren alle kanten op. Ze zagen, dat Albino’s in Kenia onder special needs vallen, maar eigenlijk meestal gewoon basisonderwijs konden volgen en dat zij daaraan dus weinig londen toevoegen vanuit hun expertise. Want experts kunnen we Karin van den Bos (S.O. van Voorthuijsenschool, Hoofddorp), Antionette Nienkemper (S.O. De Meerpaal, Den Helder), Britta Kloos (S.V.O. Liniecollege Den Helder) en Marga Huizenga (ondersteuningsloket Lijn83, Heijen-Limburg) zonder meer noemen. In tweetallen gaven zij in september in Kwale workshops aan hun Keniaanse collega’s en zij gaven ons een waardevolle blik op special needs in Kenia. Omdat al enkele collega’s hun voor gingen was er bij Teachers4teachers al de nodige bekendheid met deze doelgroep, maar echt greep op de praktische mogelijkheden hadden we nog niet (genoeg). Wat we wel wisten en wat door de dames eens te meer werd bevestigd, was dat een focus op een categorie specifieke beperkingen de meest kansrijke benadering zou zijn. Daarbij hadden we de keuze uit:
– lichamelijk beperkingen
– geestelijke beperkingen
– doven en slechthorenden
– binden en slechtzienden
– albino’s
Omdat voor kinderen met lichamelijke beperkingen, doven en slechthorenden, blinden en slechtzienden en albino’s vaak al de nodige hulpmiddelen beschikbaar zijn, besloten wij ons te focussen op kinderen met geestelijke beperkingen, meer specifiek met gedragsproblemen. Omdat er in de workshops ook leerkrachten uit de andere categorieën zaten lukte dat natuurlijk niet helemaal. Op de eerste workshopdag bleken er trouwens veel overeenkomsten in de benadering van leerkrachten: 1. ze hebben enorm veel liefde voor de kinderen en hun vak; 2. ze zien vooral de beperking en nauwelijks de mogelijkheden.
Dit maakte het doel van deze onderneming al snel duidelijk: awareness of disabilities and possibilities. Samen met hun Keniaanse collega’s ontwierpen ze vervolgens een observatie- en analyseformulier. Ze noemden het Handelingsgerichte Proces Diagnostiek (HGPD)-light. Ik stel voor Kenia dit te vertalen in AFPD (Action Focused Process Diagnostics).
Vervolgens bespraken zij met elkaar enkele concrete Keniaanse cases en maakten dat zo concreet mogelijk in de uitvoering d.m.v. de vragen:
1. Which ideas can you use?
2. How do you implement the ideas in a concrete way?
3. When do you evaluate?
Oké, jij vindt dit wel een goed idee’, was tijdens de workshop dan de vraag, ‘wat ga jij met deze leerling dan morgen doen? En het doorvragen ging verder. Het was coaching op hoog niveau wat onder meer leidde tot het zien van mogelijkheden en het inzicht, dat kinderen, van wie men dacht dat ze nauwelijks iets konden, niet alleen maar hoefden te zitten wachten op hulp. Al wordt dat met een klas van 90 natuurlijk wel een stuk moeilijker.
In hun evaluatie van de workshops noemden Marga en Britta o.a. als opbrengsten:
Met elkaar in discussie over de mogelijkheden van mentally challenged children
Een eerste stap gezet in de richting van denken in mogelijkheden- wat kan het kind al
Ze hebben ervaren hoe waardevol het kan zijn om te leren van elkaar
Ze hebben geleerd om leerkracht gedrag/ handelen concreter te benoemen
Ze hebben concrete ideeën/ toegevoegd aan hun eigen “rugtas met kennis”.
Uit de workshop van Karin en Antionette kwamen vergelijkbare resultaten. Uiteraard kwamen daar uit de coaching in de klas nog verschillende leereffecten bij. Zo leerde een dove leerling, die volgens de leerkracht alleen maar klanken kon uitstoten na het gebruik van het analyseformulier, razend snel Engelse woorden, die hij ook nog kon uitspreken.
Overigens is het special needs onderwijs in hoge mate gericht op zelfredzaamheid en practische vaardigheden. Niet zo vreemd als de leeftijd varieert van 12-20 jaar. Een heel bijzonder effect bleek de aanraking van een zwaar autistisch kind door Antionette te hebben. In bijgaand prachtige artikel uit De Kopkrant is daar meer over te lezen:
Conclusies van de specialisten, waar Teacher4teachers in maart weer mee verder kan:
1. Verschillende scholen hechten nog veel waarde aan lezen en rekenen.
2. De leerlijn wordt veelal klassikaal aangeboden waarbij onvoldoende gekeken wordt naar de individuele leer-/ ondersteuningsbehoeftes van de kinderen. Een aantal leerlingen worden in deze overvraagd.
3. Theoretische kennis over diverse stoornissen lijkt weinig aanwezig.
4. Alle leerkrachten werken met veel passie en ontzettend veel liefde/ groot hart voor de special needs leerlingen.
Ruud Musman
